पुणे: गेल्या वर्षी राजेशच्या बाल्कनीत फटाक्याचा स्फोट झाल्याने सणासुदीचे दिवस दुःखद झाले. या स्फोटामुळे त्याच्या घराचे नुकसान तर झालेच पण डोळ्यात काचेचे तुकडे जडून डोळ्यांना गंभीर दुखापत झाली. डॉक्टरांना नंतर त्याच्या कॉर्नियामध्ये छिद्र, त्याच्या लेन्समध्ये मोतीबिंदू आणि फाटलेली डोळयातील पडदा आढळली. राजेशची दृष्टी खूप कमी झाली, परंतु कृतज्ञतापूर्वक, अनेक जटिल शस्त्रक्रियांमुळे त्याला दृष्टी परत मिळण्यास मदत झाली.“राजेशची केस, निकालात सुदैवी असली तरी, ही एक वेगळी घटना नाही,” असे NIO सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटलचे संचालक आदित्य केळकर म्हणाले. “फटाक्याचा ढिगारा डोळ्यात गेल्यावर गंभीर आणि अपरिवर्तनीय नुकसान होऊ शकते. दोन्ही भेदक आणि बोथट शक्तीच्या जखमांमुळे बुबुळ, लेन्स आणि डोळयातील पडदा यांना इजा होऊ शकते. सर्वात वाईट परिस्थितीत, नुकसान दुरुस्त करण्यासाठी आणि अगदी आंशिक दृष्टी पुनर्संचयित करण्यासाठी व्यापक शस्त्रक्रिया आवश्यक आहेत.“केळकर म्हणाले की, फटाक्यांच्या अति धुरामुळे चिडचिड, लालसरपणा आणि जास्त फाटणे होऊ शकते, विशेषत: संवेदनशील डोळे किंवा ऍलर्जी असलेल्यांसाठी. “स्फोटादरम्यान निघणारे धुळीचे कण, जर काढले नाहीत तर ते डोळा दूषित करू शकतात, आसपासच्या ऊतींना इजा पोहोचवू शकतात किंवा कॉर्नियाला नुकसान पोहोचवू शकतात,” ते पुढे म्हणाले.संपूर्ण शहरातील आपत्कालीन कक्षांमध्ये दिवाळीच्या आठवड्यात रुग्णांची वर्दळ दिसून येते, जे भाजणे, जखमा होणे आणि फटाक्यांशी संबंधित इतर जखमांवर उपचार घेतात. सौम्य ते गंभीर, डॉक्टर हे सर्व पाहतात, तरीही जोखीम कमी लेखली जात आहेत.“दिवाळी आठवड्यात, आम्ही प्रामुख्याने फटाक्यांमुळे भाजलेल्या लहान मुलांवर आणि प्रौढांवर उपचार करतो, बहुतेकदा प्रथमच हाताळणीमुळे किंवा फटाके चुकल्यामुळे,” वर्षा एस. शिंदे, डीपीयू सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटलमधील आपत्कालीन औषधाचे प्राध्यापक. “किरकोळ भाजलेल्यांवर उपचार केले जातात आणि डिस्चार्ज केले जाते, परंतु त्यांच्या शरीराच्या पृष्ठभागाच्या 10% पेक्षा जास्त भाग झाकलेले भाजलेले रुग्ण प्लास्टिक सर्जरी विभागांतर्गत विशेष काळजी घेण्यासाठी बर्न्स ICU मध्ये स्थानांतरित करण्यापूर्वी आपत्कालीन विभागात स्थिर केले जातात.“प्रत्येक इमर्जन्सी रुमची भेट सावधगिरीच्या लहान त्रुटींवर प्रकाश टाकते, व्यास मौर्य, मेडिकोव्हर हॉस्पिटलचे आपत्कालीन औषध विशेषज्ञ म्हणाले. “बहुतेक प्रकरणांमध्ये हात, चेहरा आणि कपड्यांशी संबंधित अपघात होतात. याव्यतिरिक्त, फटाक्याचा धूर दमा, COPD किंवा इतर जुनाट फुफ्फुसाच्या स्थिती असलेल्या व्यक्तींवर गंभीरपणे परिणाम करतो. विषारी धुके घशाची जळजळ, ब्रॉन्कोस्पाझम आणि गंभीर प्रकरणांमध्ये, रासायनिक न्यूमोनिटिस होऊ शकतात. विद्यमान कॉमोरबिडीटीस असलेल्या रूग्णांना अनियंत्रित लक्षणे जाणवत असताना त्यांना तात्काळ आपत्कालीन वॉर्डमध्ये नेले पाहिजे.”वेंसर हॉस्पिटलचे सल्लागार प्लास्टिक सर्जन डॉ. पंकज पाटील यांनी प्रत्येक दिवाळीत एक आवर्ती नमुना पाहिला. “फटाके ठेवल्याने हात भाजणे, आग लागल्याने चेहऱ्याला आणि डोळ्यांना दुखापत होणे आणि घाईघाईच्या सजावटीतून विजेचे धक्के. फटाक्यांना स्फोटक द्रव्ये मानणे महत्त्वाचे आहे. त्यांना हाताच्या लांबीवर प्रज्वलित करा आणि 5-10 मीटर सुरक्षा क्षेत्र ठेवा. लहान मुलांना कापसाचे कपडे घाला, डोळ्यांच्या संरक्षणासाठी सिंथेटिक्स वापरा, आणि प्रकाश क्रॅकसाठी वापरा. नेहमी जवळ एक बादली पाणी आणि स्वच्छ कापड ठेवा,” तो म्हणाला.
✍🏻मुख्य संपादक – हनुमंत सुरवसे
