पुणे: सुमारे आठ वर्षांपूर्वी प्रस्तावित, शहरातील जुने वाडे आणि मोडकळीस आलेल्या इमारतींचा पुनर्विकास करण्याच्या उद्देशाने क्लस्टर डेव्हलपमेंट उपक्रमात अत्यल्प प्रगती झाल्याचे पुणे महापालिकेच्या (पीएमसी) आकडेवारीतून समोर आले आहे.52 गृहनिर्माण सोसायट्या आणि 800 हून अधिक सदनिका असलेल्या लोकमान्यनगर येथील रहिवाशांच्या विरोधानंतर हा मुद्दा पुन्हा चर्चेत आला आहे. 1960 च्या दशकात बांधल्या गेलेल्या यापैकी अनेक इमारती आता जुन्या पायाभूत सुविधांशी झुंजत आहेत – भेगा पडलेल्या भिंती, अनियमित पाणीपुरवठा आणि खराब ड्रेनेज सिस्टीम ही सामान्य समस्या आहेत.कसबा पेठचे आमदार हेमंत रासणे म्हणाले, क्लस्टर डेव्हलपमेंटला प्रतिसाद मिळत नसल्याने अनेक मालमत्तांचे नुकसान होत आहे. मालमत्ता लढाईत अडकल्यास किंवा वर्षानुवर्षे दुर्लक्षित राहिल्यास सक्तीच्या अधिग्रहणासारखे पर्याय शोधले पाहिजेत. भूखंड आकाराची किमान आवश्यकता सुमारे 1000sqm असावी.” पेठ परिसरातील रहिवासी अभय जोशी म्हणाले की, मोडकळीस आलेल्या इमारतींमध्ये राहणारे अनेक रहिवासी, विशेषत: भाडेकरू हे आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील आहेत. “काहींना इतरत्र भाड्याने घरे देणे परवडत नाही. धोरणकर्त्यांनी वृद्धत्वाच्या मालमत्तांच्या पुनर्बांधणीला गती देण्यासाठी सक्रिय पावले उचलली पाहिजेत,” असे ते पुढे म्हणाले.पीएमसीच्या बांधकाम परवानगी विभागाचे वरिष्ठ अधिकारी अमोल बहाडकर म्हणाले की त्यांनी गर्दीच्या ठिकाणांसाठी क्लस्टर डेव्हलपमेंटचे फायदे अधोरेखित करण्यासाठी जनजागृती मोहीम राबवली आहे. “तथापि, अद्यापपर्यंत पीएमसीकडे कोणतेही औपचारिक प्रस्ताव सादर केलेले नाहीत. त्याऐवजी, लहान मालमत्तांचे मालक वैयक्तिक बांधकाम परवानग्या मागत आहेत,” ते पुढे म्हणाले.एकाच पुनर्विकास योजनेंतर्गत अनेक वाड्यांचे एकत्रीकरण करण्यात अडचण येत असल्याचे नागरी अधिकाऱ्यांनी मान्य केले. “सर्व मालक आणि भाडेकरूंकडून संमती मिळवणे आव्हानात्मक आहे आणि अनेक मालमत्ता कायदेशीर वादात अडकल्या आहेत. क्लस्टर डेव्हलपमेंट पॉलिसीच्या मध्यवर्ती असलेल्या एकाच परिसरातील अनेक वाडे पाडून जमीन एकत्र करणे हे एक कठीण काम असल्याचे सिद्ध होत आहे,” असे आणखी एका अधिकाऱ्याने सांगितले.अधिकारी म्हणाले, “पीएमसी युनिफाइड डेव्हलपमेंट कंट्रोल अँड प्रमोशन रेग्युलेशन (यूडीसीपीआर) अंतर्गत क्लस्टर पुनर्विकासाला चालना देत आहे. परंतु भाडेकरू आणि मालक यांच्यातील मतभेद महत्त्वपूर्ण अडथळे निर्माण करत आहेत. आम्ही जागरूकता वाढवण्यासाठी आणि उपक्रमाभोवती एकमत निर्माण करण्यासाठी काम करत आहोत.”मोडकळीस आलेल्या इमारतींचे अपग्रेडेशन विकास आराखड्यात (डीपी) वर्णन केलेल्या क्लस्टर डेव्हलपमेंट धोरणाचा उद्देश जुन्या भागातील वृद्ध पायाभूत सुविधांवर उपाय म्हणून होता.याने अनेक पुनर्विकास प्रोत्साहन दिले, जसे की अतिरिक्त 4 FSI (फ्लोर स्पेस इंडेक्स), आरामशीर बाजू आणि फ्रंट मार्जिन आवश्यकता, मोफत भाडेकरू पुनर्वसनासाठी विशेष FSI तरतुदी, पुनर्विकासासाठी रस्त्याच्या रुंदीचे कमी केलेले नियम आणि विकास हक्कांचे एक अद्वितीय क्लस्टर हस्तांतरण (TDR)तथापि, औपचारिक आणि कृती करण्यायोग्य क्लस्टर डेव्हलपमेंट धोरण नसल्यामुळे यापैकी कोणताही लाभ लागू होऊ शकला नाही.क्लस्टर पुनर्विकासासाठी किमान जमिनीची आवश्यकता यासारख्या मूलभूत निकषांची पूर्तता करणे हा एक मोठा अडथळा असल्याचे पीएमसी अधिकाऱ्यांनी सांगितले.कोट क्लस्टर मॉडेल अंतर्गत वाड्यांचा पुनर्विकास सुरू करण्यासाठी किमान 4,000 चौ.मी. (अंदाजे 1 एकर) आवश्यक होते. परंतु, दाट लोकवस्तीच्या पेठ भागात, जेथे बहुतेक पात्र मालमत्ता आहेत, अशा मोठ्या संलग्न जमिनीचे पार्सल घेणे अत्यंत कठीण होते.पीएमसीचे अधिकारी
✍🏻मुख्य संपादक – हनुमंत सुरवसे
