पुणे: नैऋत्य मोसमी पावसाच्या अधिकृत माघारीनंतरही अरबी समुद्रातील नैराश्य पश्चिम किनाऱ्याकडे हळूहळू सरकत असताना महाराष्ट्रात असामान्य आर्द्रता परत आली आहे.भारतीय हवामान विभाग (IMD) ने शुक्रवारी संपूर्ण राज्यात हलका ते मध्यम पाऊस आणि गडगडाटी वादळासाठी पिवळे इशारे जारी केले, असे म्हटले आहे की प्रणाली आधीच आर्द्रता अंतर्भागात ढकलत आहे आणि व्यापक क्रियाकलाप सुरू करत आहे.बंगालच्या उपसागरातही मजबूत हवामानाचा विकास होत आहे. आग्नेय उपसागरावर तयार झालेल्या कमी दाबाच्या क्षेत्राने वेगाने तीव्रता दर्शविली आहे आणि 27 ऑक्टोबरच्या सकाळपर्यंत मोंथा नावाच्या चक्री वादळात मजबूत होण्याची अपेक्षा आहे, असे IMD ने म्हटले आहे. अरबी समुद्रावरील कमी दाबामुळे 25 ऑक्टोबर (शनिवार) रोजी कोकण आणि गोवा आणि मध्य महाराष्ट्रात तुरळक ठिकाणी मुसळधार पावसासह अनेक ठिकाणी हलका ते मध्यम पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. पुणे शहर 26 ऑक्टोबरपर्यंत गडगडाटी वादळांसाठी पिवळ्या सतर्कतेखाली राहील (हलका ते मध्यम पाऊस होण्याची शक्यता आहे), तर महाराष्ट्राच्या किनारपट्टीच्या काही भागांमध्ये अधूनमधून जोरदार सरी पडू शकतात.पुण्यातील IMD च्या अंदाज विभागातील शास्त्रज्ञ सुदीप कुमार यांनी TOI ला सांगितले: “पुढील चार ते पाच दिवसांत महाराष्ट्राच्या काही भागांमध्ये विजांच्या कडकडाटासह वादळ येण्याची शक्यता आहे. आगामी चक्रीवादळ भारताच्या पूर्व किनारपट्टीवर अनेक ठिकाणी हवामानाचा इशारा देत आहे. अंदमान आणि निकोबार द्वीपसमूहात 2 ते 5 ठिकाणी मुसळधार पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. 25 ते 28 ऑक्टोबर दरम्यान वेगळ्या ठिकाणी, 27 ऑक्टोबर रोजी मुसळधार ते अति मुसळधार पावसाची शक्यता आहे. कोस्टल आंध्र प्रदेश आणि रायलसीमा येथे 26 ते 28 ऑक्टोबर दरम्यान खूप मुसळधार ते अत्यंत मुसळधार पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. तेलंगणा आणि ओडिशामध्ये 27 ते 29 ऑक्टोबर दरम्यान मुसळधार पाऊस पडेल, तर पश्चिम बंगालमध्ये 28 ऑक्टोबर ते 30 ऑक्टोबर दरम्यान मुसळधार पाऊस पडण्याची शक्यता आहे.कुमार म्हणाले, “महाराष्ट्रावर सुरू असलेला पाऊस हा मुख्यत: अरबी समुद्रावरील नैराश्य आणि त्याची हळूहळू पश्चिम किनाऱ्याकडे होणारी हालचाल यामुळे होत आहे. या प्रणालीमुळे समुद्रातून मोठ्या प्रमाणात आर्द्रता येत आहे. दिवसा उष्णतेमुळे अस्थिरता वाढते आणि वादळासाठी अनुकूल परिस्थिती निर्माण होते.”पूर्वी समुद्रात दूरवर असलेले नैराश्य आता किनारपट्टीच्या अगदी जवळ येऊ लागले आहे. “सुरुवातीला ते जमिनीपासून खूप दूर होते, पण हळूहळू किनाऱ्याकडे सरकत आहे. तिची हालचाल आणि तीव्रता हे सध्याचे महाराष्ट्रातील हवामानाला चालना देणारे मुख्य घटक आहेत,” कुमार म्हणाले.वर्षाच्या या वेळेसाठी मॉन्सूननंतरची गडगडाटी वादळे वैशिष्ट्यपूर्ण असली तरी, अरबी समुद्रावरील सलग सिस्टीम हे वेगळे आहे, असे IMD शास्त्रज्ञाने सांगितले. ते म्हणाले, “आम्हाला बंगालच्या उपसागरातील प्रणाली पाहण्याची अधिक सवय आहे. परंतु अलीकडील अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की अरबी समुद्रावर अशा विकृतींची संख्या वाढत आहे.”ते पुढे म्हणाले की अरबी समुद्रातील सध्याची प्रणाली प्रत्यक्षात दोन पूर्वीच्या प्रणालींच्या विलीनीकरणाचा परिणाम आहे. “काही दिवसांपूर्वी बंगालच्या उपसागरावर तयार झालेले कमी दाबाचे क्षेत्र उत्तर तमिळनाडू आणि कर्नाटक ओलांडून पुढे सरकले आणि नंतर अरबी समुद्रात गेले. ते तिथे आधीपासून अस्तित्वात असलेल्या दुसऱ्या प्रणालीमध्ये विलीन झाले. एकत्रित प्रणाली आपण आता पाहत आहोत,” कुमार म्हणाले.त्यांच्या मते, अरबी समुद्रावर पाठीमागची रचना काहीशी असामान्य आहे. “बंगालच्या उपसागरात सामान्यतः मान्सूननंतरच्या हंगामात चक्रीवादळ दिसत असताना, अरबी समुद्रावर अशा सलग प्रणाली तयार होणे फार सामान्य नाही,” तो म्हणाला.26 ऑक्टोबर पर्यंत, महाराष्ट्रातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये विजांच्या कडकडाटासह वादळाचा इशारा आहे, हलका ते मध्यम पाऊस आणि वादळी वारे (30-40kmph) वेगळ्या ठिकाणी वाहतील. या ठिकाणांपैकी पुणे आणि त्याचे घाट पुणे, अहिल्यानगर, रायगड, मुंबई, नंदुबार, धुळे, पालघर आणि ठाणे आहेत, असे प्रादेशिक हवामान केंद्र, IMD मुंबईने म्हटले आहे.
✍🏻मुख्य संपादक – हनुमंत सुरवसे
